“Mama, papa, waarom gaan er zoveel mensen dood?” Slik. Het is je vast al eens overkomen: dan zit je gezellig wat te keuvelen, krijg je plots een vraag als deze over je heen. Hé, tof, je kind is leergierig en wil de wereld begrijpen! Maar ... is het dan aan jou om die wereld in geuren en kleuren uit de doeken te doen? Of schermen we onze jeugd beter zo lang mogelijk af van al die enge dingen in het nieuws? En hoe kan je het gesprek met je kind dan best aangaan?
Je kind is jonger dan 6 jaar.
Peuters en kleuters hebben een erg rijke fantasie en kunnen daardoor moeilijk een onderscheid maken tussen feiten en fictie. Volgens Telidja Klaï, ontwikkelingspsychologe bij Ketnet, is het nieuws nog niet aan hen besteed: “Jonge kinderen zitten nog in een fase waarin ze de woordenschat en het begrip missen om naar het nieuws te kijken. Hun hoofdje geraakt er nog niet wijs uit, en ze zullen dan ook alleen maar in de war geraken.”
Maar ze vangen natuurlijk wel dingen op, zeker als je oudere kinderen in huis hebt. En dan komen die lastige vragen: “Het is niet altijd makkelijk om daar een antwoord op te geven, zeker als het over zware onderwerpen gaat. Maar je geeft hen best een zo eerlijk mogelijk antwoord, op kindermaat. Dan ben je al héél goed bezig. Anders zullen ze zelf op zoek gaan naar een verklaring, en die is niet altijd geruststellend.”
Je kind is 6 tot 12 jaar oud.
Zodra je kind naar de lagere school gaat, begint het meer en meer informatie te absorberen. Het pikt van alles op op school, leest nieuwtjes in de krant of hoort dingen van vriendjes. Telidja: “Niet al die informatie is op maat van hun leeftijd, laat staan betrouwbaar. Als ouder kun je je kind sturen naar bronnen die de zaken op een toegankelijke manier uitleggen. Een kinderjournaal als Karrewiet leent zich daar perfect toe.”
Blijft je kind met vragen zitten? “Dat is helemaal normaal, en dan ben jij er om datgene wat er in het kinderjournaal gezegd werd verder aan te vullen. Het is een goed idee om indien mogelijk mee te kijken met je kind: zo merk je het meteen wanneer er iets niet duidelijk is.”
Je kind is 12 jaar of ouder.
Bereikt je kind stilaan de puberteit, dan kan het samen met jou naar het ‘grote nieuws’ beginnen kijken. Maar ook via sociale media zullen ze heel wat nieuws oppikken. Er zijn heel wat nieuwskanalen op maat van jongeren (@nws.nws.nws op Instagram, HLN op TikTok, ...) die je kind kan volgen op sociale media. “Maar ook dan blijft het belangrijk om te luisteren naar je kind als het zich zorgen maakt om wat er allemaal gebeurt in de wereld. Sommige dingen kunnen beangstigend zijn, en dat is geen ramp. Ook als volwassene ben je daar niet ongevoelig voor, dus je mag heus wel toegeven dat je zelf bang of verdrietig bent. Zolang je er maar bent voor je kind”, aldus Telidja.
7 tips om te praten over nieuws
Merk je dat je kind zich zorgen maakt of vragen heeft over het nieuws? Ontdek hier 7 tips om daarmee om te gaan.
1. Neem er de tijd voor
Dat je kind met vragen zit over de actualiteit, is op zich een goede zaak. Het toont aan dat het interesse heeft in wat er gebeurt in de wereld. Moedig dit aan door vragen niet weg te wuiven, maar je kind een helder antwoord te geven op maat van hun leeftijd. Weet je zelf niet zo goed hoe het zit? Zeg dan dat je er later op terugkomt (en doe dat ook!) of zoek het samen uit.
2. Stel je kind gerust
Is je kind bang, verdrietig of bezorgd door het nieuws? Ook dan neem je dit best ernstig. Zeg dat je die gevoelens begrijpt, maar stel hem of haar tegelijk ook gerust. Ervaar je deze emoties zelf ook, dan kan je daar zeker eerlijk over zijn. Probeer je gevoelens wel onder controle te houden tijdens het gesprek.
3. Luister en stel vragen
Soms heeft een kind niet per se antwoorden nodig, maar vooral een luisterend oor. Laat je kind vertellen wat er in hem of haar omgaat. Stel vragen als “Wat heb je hierover gehoord?” en “Wat doet dat met je?”. Corrigeer of vul aan waar nodig. Dat kan al veel helpen om alles even op een rijtje te zetten, het grotere verhaal te begrijpen en emoties een plaats te geven.
Nieuws op sociale media
Kinderen en jongeren krijgen veel informatie binnen via sociale media. Soms wordt er via die weg een filmpje of (nep)nieuws verspreid dat best choquerend kan zijn. Vraag daarom zeker eens wat je kind op sociale media al gezien of gelezen heeft over het onderwerp, kijk eventueel samen naar beelden of reacties en schets het bredere plaatje.
4. Hou het bij de grote lijnen
Als kinderen en jongeren met vragen zitten over het nieuws, hebben ze vooral nood aan duidelijkheid. Misschien heb je zelf al veel gelezen over dit onderwerp, en wil je graag zoveel mogelijk informatie meegeven. Maar dat kan eerder verwarrend zijn. Verlies je daarom niet in details, maar beantwoord elke vraag vooral eerlijk en to the point.
5. Denk aan je taalgebruik
Vermijd moeilijke woorden en gebruik termen die je kind zelf ook zou gebruiken. Denk ook na of je met je woordenschat geen groepen in de samenleving nodeloos aanvalt. Als je iemand bijvoorbeeld ‘illegaal’ noemt, klinkt dat alsof je vindt dat die persoon niet in ons land mag zijn. ‘Moslimterreur’ wekt dan weer de indruk dat elke moslim een terrorist is. Vind je dit niet eenvoudig? Tik het onderwerp dan eens in op www.watwat.be: hier vind je begrijpelijke informatie over allerlei actuele en maatschappelijke thema’s, op maat van kinderen en jongeren.
6. Reik goede bronnen aan
Heeft je kind veel vragen over één specifiek thema? Dan zullen er misschien nog meer vragen volgen. Reik daarom een aantal goede bronnen aan, die het onderwerp behapbaar maken voor jonge mensen. Zit je kind in de lagere school? Laat het dan kennismaken met een jeugdjournaal als Karrewiet. Heb je een tiener in huis? Verwijs je kind dan door naar Instagramaccounts als @nws.nws.nws of de video’s van KLAAR. Als leerkracht kan je ook overwegen om het thema aan te kaarten in de les.
7. Sluit het gesprek positief af
Eindig het gesprek met een positieve noot. Begin eventueel over iets helemaal anders, zodat je kind er niet over blijft malen. Dubbelcheck wel eerst of je alle vragen beantwoord hebt, en laat weten dat je er altijd bent om wat extra uitleg te geven.